Geyve ve Yöresi, Tarihten Günümüze,(6)
Geyve ve çevresinde arkeolojik kazıların yapılmamış olması, bölgede yerleşimin ne zaman başladığı hakkında bilgi edinmemizi zorlaştırmaktadır
18 Şubat 2019 - 04:11
Geyve ve çevresinde arkeolojik kazıların yapılmamış olması, bölgede yerleşimin ne zaman başladığı hakkında bilgi edinmemizi zorlaştırmaktadır. Fakat elde edilen bilgiler ışığında bölgede yerleşimin M.Ö. 4000 yıllarında başladığını söyleyebilmekteyiz. Geyve İlçesi, M.Ö. IV. y.y. Bitinlerin kurmuş olduğu, Bitinya döneminde; Tottation,Totteum,Totoion,Totteeum,Tottacum,Tottaigon, Tataion yâda Tottaion, Totoion, Tottaigon, Κύβαλα, Kyvala, Kybala, Kuvala, Kubala, Kaviyya, Geviyye, Kabia, Kabaia, Köyova, Köyoba, Geyikova, Kıtova, Kahova ve Gekve de demişlerdir.
*****************************
MS XVII. yüzyıl başlarında İzmit'ten geçen Polonyalı Simeon Müslüman haneler hakkında bilgi vermemekle birlikte, 180 Ermeni hanesinden söz etmektedir. Bu da tahmini 700-800 kişiyi bulmaktadır.
Celali hareketlerinin en şiddetli döneminin yaşandığı XVII. yüzyılın ilk çeyreğine ait tahrirde nüfus da önemli bir artış görülmektedir. Kırsal kesimden şehrin göç aldığı
anlaşılmaktadır. Bu bağlamda önceki sayıma göre toplam hanesinin 250 daha artarak 853 e yükselmiştir. Yaklaşık 4Bin800 kişiyi bulmaktadır.
Türk gezginlerden Evliya Çelebi de nüfus bahsinde 3Bin500 evden söz etmektedir. Ortalama 17Bin gibi bir sayı ortaya çıkmaktadır. Çelebi'nin abartılı anlatımı göz önünde bulundurulursa, bu sayıya ihtiyatla yaklaşmak yerinde olacaktır. Ancak bu sayı kazaya ait olursa bir geçerlilik sağlamaktadır.
XVII. yüzyılın sonlarına ait (1697) avarız tahririnde avarız hane sayısı olarak 720 verilmiştir. Avarız sayımı olduğu için öncelikle o dönemdeXIX. Yüzyılda İzmit (Kocaili) Sancağı'nın Demografik Durumu ve İskân Siyaseti 65 İzmit için kaç vergi mükellefinin bir avarız hanesi kabul edildiğini bilmek gerekir. Bu bilgi olmadığından tahmini bir sayı vermek zordur. Devlet içinde nüfusu tespit etmeye yönelik çalışmalar XIX. yüzyıl ilk yarısında başlamıştır. Bu anlamda ilk çalışma 1831 nüfus sayımıdır.
Sayımda erkeklerin belirtilmiş olması, reaya kaydının açık olarak gayrimüslimleri mi yoksa köylerde yaşayanları mı ifade ettiğinin tam olarak anlaşılamaması, (büyük bir ihtimalle gayrimüslimlerin varlığına delalettir) sayımın uzun bir sürede yapılması güvenirliği sarsıcı noktalar arasında kabul edilse de, 19 yüzyılın ilk yarısına ait bir fikir vermesi bakımından dikkate değerdir.
Kaza Müslüman reaya İzmit 5597 5592 Adapazarı ve Sapanca M 5337 R 4264 Akhisar M 3628 R 1314 Geyve M 2678 R 1108 İznik M 3320 R 957 Pazarköy M 1980 R 3434 Yalakabad M 918 R 3011 Karamürsel M 1443 R 1496 Kaymas M 3388 R 814 Şeyhler M 3382 R 479 Kandıra ve Gençli 3066 - Ailac11 1732 - Hendek ve Akvazı 2107 - Karasu 1302 - İnsafi 780 - Sarıçayır 849 - Beşdivan 342 - Akabad 1236 - Şile 3517 1957 Taşköprü 3766 41 Yabancılar 1667 694 Yukarıdaki tabloda yer almayan Şile ve Taşköprü kazalarının Kıptiyan taifesi nüfuslarını erkek 35 ve 29 olarak belirtmek gerekir. Yabancılar olarak da ayrı bir tanımlamanın yapılması sancakta meskûn olmayıp, belirli bir iş ya da gezi için bulunanları akla getirmektedir. Sancağın ticaret alanında önemli merkezlerden olması düşüncemizi kuvvetlendirici niteliktedir. Sancakta Müslümanların sayısı 51Bin936, reayanın ise 25Bin551 'dir. Kazanın bütününe yönelik olmak üzere 11Bin597 hane yer almaktadır. Yaklaşık 55Bin- 58Bin arasında bir nüfus varlığından söz edilebilir.
Not: Devamı var…M=Müslüman R=Reaya
Mustafa Hamdullah ERGİN
hamdullahergin@gmail.com
GEYVE GÜNDEM
*****************************
MS XVII. yüzyıl başlarında İzmit'ten geçen Polonyalı Simeon Müslüman haneler hakkında bilgi vermemekle birlikte, 180 Ermeni hanesinden söz etmektedir. Bu da tahmini 700-800 kişiyi bulmaktadır.
Celali hareketlerinin en şiddetli döneminin yaşandığı XVII. yüzyılın ilk çeyreğine ait tahrirde nüfus da önemli bir artış görülmektedir. Kırsal kesimden şehrin göç aldığı
anlaşılmaktadır. Bu bağlamda önceki sayıma göre toplam hanesinin 250 daha artarak 853 e yükselmiştir. Yaklaşık 4Bin800 kişiyi bulmaktadır.
Türk gezginlerden Evliya Çelebi de nüfus bahsinde 3Bin500 evden söz etmektedir. Ortalama 17Bin gibi bir sayı ortaya çıkmaktadır. Çelebi'nin abartılı anlatımı göz önünde bulundurulursa, bu sayıya ihtiyatla yaklaşmak yerinde olacaktır. Ancak bu sayı kazaya ait olursa bir geçerlilik sağlamaktadır.
XVII. yüzyılın sonlarına ait (1697) avarız tahririnde avarız hane sayısı olarak 720 verilmiştir. Avarız sayımı olduğu için öncelikle o dönemdeXIX. Yüzyılda İzmit (Kocaili) Sancağı'nın Demografik Durumu ve İskân Siyaseti 65 İzmit için kaç vergi mükellefinin bir avarız hanesi kabul edildiğini bilmek gerekir. Bu bilgi olmadığından tahmini bir sayı vermek zordur. Devlet içinde nüfusu tespit etmeye yönelik çalışmalar XIX. yüzyıl ilk yarısında başlamıştır. Bu anlamda ilk çalışma 1831 nüfus sayımıdır.
Sayımda erkeklerin belirtilmiş olması, reaya kaydının açık olarak gayrimüslimleri mi yoksa köylerde yaşayanları mı ifade ettiğinin tam olarak anlaşılamaması, (büyük bir ihtimalle gayrimüslimlerin varlığına delalettir) sayımın uzun bir sürede yapılması güvenirliği sarsıcı noktalar arasında kabul edilse de, 19 yüzyılın ilk yarısına ait bir fikir vermesi bakımından dikkate değerdir.
Kaza Müslüman reaya İzmit 5597 5592 Adapazarı ve Sapanca M 5337 R 4264 Akhisar M 3628 R 1314 Geyve M 2678 R 1108 İznik M 3320 R 957 Pazarköy M 1980 R 3434 Yalakabad M 918 R 3011 Karamürsel M 1443 R 1496 Kaymas M 3388 R 814 Şeyhler M 3382 R 479 Kandıra ve Gençli 3066 - Ailac11 1732 - Hendek ve Akvazı 2107 - Karasu 1302 - İnsafi 780 - Sarıçayır 849 - Beşdivan 342 - Akabad 1236 - Şile 3517 1957 Taşköprü 3766 41 Yabancılar 1667 694 Yukarıdaki tabloda yer almayan Şile ve Taşköprü kazalarının Kıptiyan taifesi nüfuslarını erkek 35 ve 29 olarak belirtmek gerekir. Yabancılar olarak da ayrı bir tanımlamanın yapılması sancakta meskûn olmayıp, belirli bir iş ya da gezi için bulunanları akla getirmektedir. Sancağın ticaret alanında önemli merkezlerden olması düşüncemizi kuvvetlendirici niteliktedir. Sancakta Müslümanların sayısı 51Bin936, reayanın ise 25Bin551 'dir. Kazanın bütününe yönelik olmak üzere 11Bin597 hane yer almaktadır. Yaklaşık 55Bin- 58Bin arasında bir nüfus varlığından söz edilebilir.
Not: Devamı var…M=Müslüman R=Reaya
Mustafa Hamdullah ERGİN
hamdullahergin@gmail.com
GEYVE GÜNDEM
FACEBOOK YORUMLAR